Centra Zdrowia Psychicznego (CZP) to innowacyjny model opieki psychiatrycznej, który od kilku lat funkcjonuje w ramach pilotażu w wybranych regionach Polski. Choć pierwotnie zakładano, że od lipca 2025 roku model ten zostanie wdrożony systemowo w całym kraju, Ministerstwo Zdrowia zdecydowało o przedłużeniu pilotażu do końca roku. Decyzja ta, choć spodziewana, oznacza, że upowszechnienie nowego modelu opieki psychiatrycznej zostanie odłożone w czasie. 

Dlaczego pilotaż został wydłużony? 

Jak podkreśliła ministra zdrowia Izabela Leszczyna podczas majowej konferencji prasowej, wydłużenie pilotażu jest konieczne, by wypracować optymalne rozwiązania organizacyjne i finansowe dla CZP.  

– Rozporządzenie wydłuża ten pilotaż dokładnie po to, aby osoby potrzebujące wsparcia w kryzysie zdrowia psychicznego, tę pomoc miały – tłumaczyła ministra. 

 Wskazała również, że dotychczasowe pilotaże były prowadzone bez odpowiedniej ewaluacji i jasnego planu na przyszłość.  

– Ta praca idzie raz bardzo gładko i bardzo dobrze, a raz napotyka na pewne trudności. I po to, aby te trudności nie wprowadziły chaosu, wydłużyliśmy rozporządzenie do końca tego roku – dodała. 

Nowy model opieki psychiatrycznej – co się zmieni? 

Jak pisaliśmy w artykule Nie ma pacjenta, jest człowiek. TAK dla Centrów Zdrowia Psychicznego celem CZP jest ułatwienie dostępu do wsparcia dzięki utworzeniu lokalnych centrów zdrowia psychicznego, które umożliwiają prowadzenie procesu leczenia w sposób holistyczny – skupiony nie tylko na zmniejszeniu objawów, ale również budowaniu więzi i sieci wsparcia. Obecnie CZP obejmują swoim zasięgiem około połowy kraju, jednak docelowo mają funkcjonować w całej Polsce. 

Ministra Leszczyna zapewniła, że zarówno Ministerstwo Zdrowia, jak i Narodowy Fundusz Zdrowia nie planują ograniczania finansowania CZP.  

– Mamy świadomość, że opieka środowiskowa w zdrowiu psychicznym jest najlepszym modelem i taki model docelowo wdrożymy. Jestem pewna, że to się stanie już w przyszłym roku – podkreśliła. 

Finansowanie i standardy – główne wyzwania 

Jednym z najważniejszych wyzwań pozostaje wypracowanie modelu finansowania CZP. Obecnie rozważane są dwa warianty: ryczałt oraz rozliczanie za usługę (tzw. fee for service).  

– Absolutnie nie chcemy iść w taką biurokrację. Mamy świadomość, że zdrowie psychiczne i leczenie ludzi w kryzysie nie zawsze da się ująć w porównywalne procedury, natomiast pewne zasady i standard organizacyjny musimy ustalić – wyjaśniała ministra zdrowia. 

Ważnym aspektem jest również kontrola wydatkowania środków publicznych. Najwyższa Izba Kontroli wykazała, że w niektórych centrach występowały nadużycia i brak odpowiedniej dokumentacji, co obecnie jest przedmiotem prac resortu. 

Zmiany od 2026 roku 

Przedłużenie pilotażu Centrów Zdrowia Psychicznego to decyzja, która ma zapewnić czas na dopracowanie kluczowych rozwiązań organizacyjnych i finansowych. Ministerstwo Zdrowia deklaruje, że środowiskowy model opieki psychiatrycznej zostanie wdrożony w całym kraju już od początku 2026 roku. To nadzieja na lepszą, bardziej dostępną i skuteczną pomoc dla osób w kryzysie zdrowia psychicznego w Polsce.