Jak informuje Rządowe Centrum Legislacji projekt Ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami jest już na etapie prac w Radzie Ministrów, co oznacza, że prawdopodobnie będzie ona rozpatrywana na jej najbliższych posiedzeniach.

Projekt na kolejnym etapie prac został poddany kolejnym zmianom, które najprawdopodobniej mają zmniejszyć koszt wprowadzenia systemowej asystencji.

Koszty do ścięcia  

Co ważne, Komisja wydała negatywną opinię po wprowadzeniu szeregu zmian do projektu. Już poprzednie wersje projektu ustawy obniżyły koszty obsługi asystencji do 5 procent dotacji. Zdaniem Komisji powinny one wynosić co najmniej 10 procent. Przyjęte na koniec lata zmiany do projektu zostały też skrytykowane przez stronę społeczną jako widoczne odejście od wcześniejszych założeń. Z ustawy usunięto wówczas  ustawową gwarancję waloryzacji wynagrodzenia asystentów osobistych. Ponadto Rada Ministrów została upoważniona do wydania rozporządzenia określającego wskaźnik wzrostu stawek godzinowych za asystencję.

Jedną z największych zmian w stosunku do pierwotnego projektu ustawy jest rezygnacja z możliwości zatrudnienia asystenta bezpośrednio przez osobę z niepełnosprawnością, czyli tzw. budżetu osobistego. Zmienione przepisy stanowią, że asystent będzie nawiązywał współpracę w zakresie świadczenia usług asystencji wyłącznie z realizatorem, niezależnie od tego, czy asystent został wskazany przez użytkownika, czy wybrany przez realizatora, czyli samorząd lub organizację pozarządową.

Jakie zmiany?

Obecna wersja projektu zawiera szereg kolejnych zmian.

W nowej wersji projektu Decyzja przyznająca prawo do asystencji osobistej jest wydawana na okres nie krótszy niż rok i nie dłuższy niż 3 lata. We wcześniejszych wersjach projektu było to 5 lat.

Z ustawy zniknęła jakakolwiek waloryzacja stawek asystentów osobistych (nawet potencjalna).

Kolejną radykalną zmianą jest to, że osoby w wieku  13-17 lat będą mogli skorzystać z Asystencji osobistej dopiero od roku 2030.

Nowa wersja projektu zakłada też dalsze obniżenie kosztów obsługi asystencji osobistej do poziomu:

  • dla powiatów - maksymalnie 3 procent dla powiatów (oraz do limitu 216 zł na 1 użytkownika),
  • dla realizatorów (gmin i NGO) - maksymalnie 2 procent dotacji (oraz do limitu 104 zł na 1 użytkownika) 
    liczonych ze środków na wynagrodzenia asystentów osobistych.

Jednocześnie jak na razie została utrzymana możliwość jednoczesnego pobierania świadczenia wspierającego i korzystania z usług asystenckich, choć kwestia ta wpisana została do rozbieżności pomiędzy MRPiPS a Ministerstwem Finansów.

Poselska propozycja

W zeszłym tygodniu swój poselski projekt złożyły razem kluby Lewicy i Polski 2050. Propozycja posłanek i posłów obu klubów zawiera m.in. ustawową waloryzację stawek asystentów, możliwość przenoszenia godzin na kolejne miesiące oraz znacząco wyższe koszty obsługi (odpowiednio 10 procent dotacji dla powiatów oraz 8 procent dla realizatorów – gmin oraz NGO).

Ponadto poselska propozycja przywróciła możliwość wnioskowania o ustalenie prawa do korzystania z asystencji przez osoby ubezwłasnowolnione. Projekt poselski poprawił też przepisy dot. możliwości udzielenia wsparcia przez powiat w wypełnieniu wniosku o asystencję przez osobę z niepełnosprawnością, faktycznie w jej miejscu zamieszkania, a nie tylko w siedzibie powiatu

Jednocześnie, wbrew wcześniejszym deklaracjom, w poselskim projekcie zabrakło finalnie zapisu dającego pełną swobodę wyboru asystentów przez osoby z niepełnosprawnością, w tym rozróżnienie wymogów kwalifikacji wobec osób, które one wskazują oraz osób proponowanych przez Realizatora (powiat lub gminę).