Lista Mocy 1918-2018. Anna Stańczykowska-Piotrowska

ur. 1932
profesor hydrobiologii, wykładowczyni akademicka

Najwybitniejsza w Polsce specjalistka w dziedzinie ekologii małża Dreissena polymorpha, jej badania z zakresu hydrobiologii są znane i cenione na świecie. Jest założycielką Katedry Ekologii i Ochrony Środowiska w Wyższej Szkole Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach (obecnie Akademia Podlaska). Dorobek naukowy to ok. 150 prac naukowych (kilkakrotnie nagradzanych), kilkadziesiąt referatów, 19 ekspertyz, dziewięć książek, z których dwie: „Ekologia naszych wód” i „Zwierzęta bezkręgowe naszych wód” są stale wznawiane.  Wypromowała blisko 60 magistrów i pięcioro doktorów. Jest założycielką i aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego.

Urodziła się w Warszawie. Na początku wojny, jako ośmioletnie dziecko, przeszła ciężkie zapalenie szpiku kostnego w kolanie, obu stawach biodrowych i obojczyku. Lekarze nie dawali jej szans na przeżycie.

Uratowało ją całkowite zagipsowanie, od pach do stóp (wówczas nowatorska metoda), i wielomiesięczne leżenie w łóżku. Mimo tej niezwykle trudnej sytuacji mama starała się jej zapewnić normalne życie. Aby chora córka nie czuła się samotna, organizowała m.in. lekcje rytmiki dla dzieci; dzięki czemu w domu stale przebywało wielu ludzi. Po jakimś czasie gips zastąpiono sztywnym, metalowo-skórzanym gorsetem. Anna w tamtym czasie dużo się uczyła i korzystała z bogatego rodzinnego księgozbioru (mama była polonistką).

W czasie Powstania Warszawskiego ich mieszkanie przy ul. Misyjnej 8 zamieniło się w szpital polowy, więc Anna wraz z siostrą i matką przeniosły się do dziadków na ul. Wiktorską. Ten dom został jednak zbombardowany. Matka i siostra Anny wskutek ciężkich obrażeń zmarły, a ona, wyciągnięta spod gruzów, cudem ocalała. Jako 13-latka została nieporuszającą się samodzielnie sierotą (ojciec zmarł w 1937 r.).

Mimo traum z wojny i okupacji Anna Stańczykowska zdała egzamin wiedzy ze szkoły podstawowej i w 1945 r. rozpoczęła naukę w Gimnazjum im. Tadeusza Reytana. Kilka lat spędziła w Konstancinie, gdzie przeszła szereg operacji, o tyle skutecznych, że stanęła w końcu na nogach. Dużo pływała, zdała też egzamin na sternika jachtowego. Dostała się na biologię na Uniwersytecie Warszawskim.

W 1964 r. uzyskała tytuł doktora nauk przyrodniczych, a w 1977 r. habilitowała się w Instytucie Ekologii PAN, gdzie pracowała do 1986 r. Na XX Zjeździe Hydrobiologów Polskich w Toruniu w 2006 r. prof. Anna Stańczykowska-Piotrowska została odznaczona medalem im. Prof. Alfreda Lityńskiego; a rok później została członkiem honorowym Stowarzyszenia Malakologów Polskich.

W rozmowie z Maciejem Rosłonem w 2008 r. powiedziała: „Nigdy nie należy się w życiu załamywać, tylko trzeba iść naprzód. To wyniosłam przede wszystkim z przykładu mojej rodziny, głównie dziadka, który parę razy odbudowywał swoje życie”.