Lista Mocy 1918-2018. Edward Bernard Raczyński

1891–1993
dyplomata, Prezydent Rządu RP na Uchodźstwie

Edward Bernard hrabia Raczyński, herbu Nałęcz, wywodził się z najwyższych sfer arystokracji polskiej i europejskiej. Został wychowany w patriotycznej atmosferze. Podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie uzyskał doktorat, oraz na uniwersytecie w Lipsku. Studiował też w londyńskiej Szkole Nauk Politycznych.

Zawodowo był związany ze służbą dyplomatyczną polskiego MSZ. Od 1934 r. do 5 lipca 1945 r. pełnił funkcję ambasadora RP w Londynie. Zakończyło ją cofnięcie uznania Rządowi RP na Uchodźstwie przez Wielką Brytanię w wyniku porozumień jałtańsko-poczdamskich.

W sierpniu 1939 r. w imieniu rządu polskiego podpisał polsko-brytyjski układ sojuszniczy. W latach 1941–1943 był ministrem spraw zagranicznych.

Na podstawie dokumentów dostarczonych do Londynu przez Jana Karskiego przygotował i przedstawił aliantom szczegółowy raport o Holokauście.

W okresie powojennym zaangażował się w działania polityczne polskiego środowiska emigracyjnego. Był też wykładowcą i prezesem Instytutu Historycznego im. gen. Sikorskiego w Londynie. Od 1979 r. do 1986 r. pełnił urząd Prezydenta Rządu RP na Uchodźstwie.

Tę prężną aktywność kontynuował też, gdy tracił wzrok. Podczas wojny doszło u niego do odklejenia się siatkówki i pojawiły się katarakty. Wzrok wówczas uratowano, ale wobec jaskry i wylewów krwi do gałek ocznych medycyna okazała się bezsilna. Niepełnosprawność była dla Edwarda Raczyńskiego jednak tylko fizycznym utrudnieniem, w żadnym wypadku blokadą działania.

W latach 50. musiał korzystać z pomocy lektorskiej. Słuchał też książek czytanych w języku angielskim. Pracę literacką ułatwił mu kurs bezwzrokowego pisania na maszynie czarnodrukowej. Nagrywał na magnetofon materiały, zwłaszcza teksty przewidziane do tłumaczenia, z pomocą lektora korygował maszynopisy, i w taki sposób przygotował kilka książek.

Prezydent Raczyński na swoją niepełnosprawność się nie skarżył, zachowywał pogodę ducha i skłonność do żartów. Z pomocy starał się korzystać niezwykle rzadko. Dzięki znakomitej pamięci wzrokowej do późnej starości samodzielnie dojeżdżał autobusem do biura. Był świetnie zorganizowany – bez pomocy przygotowywał sobie potrzebne przedmioty i ubrania. Pod koniec życia musiał jednak używać aparatów słuchowych, choć tylko w większym gronie rozmówców.

Został odznaczony m.in.: Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, duńskim Krzyżem Komandorskim Orderu Danebroga, papieskim Krzyżem Wielkim Orderu Piusa IX i brytyjskim Krzyżem Wielkim Orderu Imperium.