Lista Mocy 1918-2018. Antoni Pająk

1893–1965
działacz PPS, poseł, Premier Rządu RP na Uchodźstwie

Nie był wykształcony, ukończył zaledwie kilka klas szkoły ludowej w rodzinnej Bestwinie, po czym w wieku 16 lat zaczął pracę. Zatrudnił się na Śląsku Cieszyńskim i po dwuch latach, mając doświadczenie jako robotnik fabryczny i górnik, wstąpił do Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Działał również w Stowarzyszeniu Młodzieży Robotniczej „Siła”. W ramach działalności patriotyczno-niepodległościowej dołączył do Towarzystwa „Sokół”.

W okresie I wojny światowej był żołnierzem II Brygady Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1914 i 1915 r. został ciężko ranny. Po tzw. kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej i wysłany na front rosyjski. Ponownie ciężko ranny trafił do szpitala. Zbiegł jednak i dotarł do Krakowa. Tu zapisał się do Państwowej Szkoły Przemysłowej. W 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu wojsk austriackich przez formujące się władze polskie, ale już w styczniu kolejnego roku z powodu niepełnosprawności został zwolniony z Wojska Polskiego.

Antoni Pająk był posłem na sejm w latach 1928–1930. Jako parlamentarzysta pracował m.in. w komisji opieki społecznej i inwalidzkiej. Po przewrocie majowym w 1926 r. został komisarzem rządowym miasta Biała. Był działaczem PPS, angażował się też w pracę socjalistycznych organizacji gospodarczych, oświatowych i wydawniczych oraz Rady Miejskiej w Białej. Działał w zarządzie miejscowej Kasy Chorych i Spółdzielni Robotników, a od 1931 r. w zarządzie Okręgowego Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego. W tym samym roku zaczął intensywną pracę w Związku Inwalidów Wojennych, którego był współzałożycielem.

Po wybuchu wojny 1939 r. wraz z żoną Marią i dwojgiem dzieci wyjechał do Skałatu nad Zbruczem, na tereny zajęte przez Armię Czerwoną. W czerwcu 1940 r. deportowano ich do Jakucji, a rok później Antoni Pająk został aresztowany.

W wyniku amnestii w 1942 r. odzyskał wolność i został delegatem moskiewskiej Ambasady RP ds. opieki nad obywatelami polskimi przebywającymi w Jakuckiej Autonomicznej Republice Radzieckiej. W tym samym roku został ponownie aresztowany i wydalony poza granice ówczesnego ZSRR. W Iranie otrzymał posadę w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej. Był delegatem ministerstwa ds. opieki nad ludnością polską przy Armii Polskiej na Środkowym Wschodzie. Po jakimś czasie został przewieziony wraz z innymi uchodźcami do Palestyny. Angażował się tu w działalność oświatową i polityczną wśród uchodźców z Polski. W 1948 r. wyjechał z rodziną na stałe do Wielkiej Brytanii. W Londynie współtworzył polskie gazety: „Tygodnik", „Gazetę Powszechną”, „Głos Powszechny” i „Rzeczpospolitą Polską”. W latach 1954–1955 był na uchodźstwie ministrem w Rządzie Stanisława Mackiewicza, a w okresie 1955–1965 – premierem. Kilka miesięcy później zmarł na serce.