Lista Mocy 1918-2018. Henryk Osten-Ostachiewicz

1911–1974
malarz, grafik

Był współzałożycielem Związku Polskich Artystów Plastyków w Szczecinie oraz inicjatorem utworzenia tam Koła Polskiego Związku Głuchych (1949), które prowadził jako prezes w latach 1949–1954. Miał zaledwie rok, gdy zachorował na szkarlatynę, która spowodowała głuchotę. Uczył się w warszawskim Instytucie Głuchych i Ociemniałych, uczęszczając równocześnie na wieczorowe kursy malarstwa.

W okresie międzywojennym był jednym z dwóch głuchych studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, którą ukończył wraz z wybuchem wojny. W Powstaniu Warszawskim walczył w rejonie pl. Trzech Krzyży i ul. Książęcej w jedynym oddziale żołnierzy głuchoniemych (więcej o dowódcy na s. 148). Sceny z powstania były częstym tematem jego obrazów.

W czasie studiów uprawiał czynnie lekkoatletykę w Warszawskim Klubie Sportowym Głuchoniemych; przez kilka lat był nawet prezesem klubu. Angażował się społecznie, walczył z analfabetyzmem wśród głuchoniemych, organizując dla nich w latach 50. kursy, które przekształciły się później w szkołę wieczorową dla dorosłych Głuchych. Był tam pierwszym wykładowcą.

W 1941 r. ożenił się z głuchoniemą Zofią Szyszko, z którą wychowali dwie córki i syna.

W 1945 r. przeniósł się z rodziną do Szczecina i od razu zaangażował w jego życie kulturalne. Uprawiał malarstwo sztalugowe i grafikę użytkową, tworząc głównie olejem i akwarelą. Dominują w jego dorobku pejzaże, widoki zakątków Szczecina i scenki rodzajowe, ale malował też inspirowane malarstwem klasycznym portrety, które w czasie wojny stanowiły źródło dochodu.

Jego malarski świat był pełen ciepła, spokoju, harmonii i bezpieczeństwa. Anna Gonczaruk, córka artysty, wspomina, że ojciec, obarczony odpowiedzialnością za utrzymanie rodziny, wyruszał często za miasto i sprzedawał swoje prace za bezcen. Kiedyś zobaczyła w Desie wystawiony obraz ojca, jednak nie było jej, niestety, stać, by go wykupić. Gdy po kilku dniach obraz zniknął z ekspozycji, była dumna, że wysoka cena nie stanowiła dla kogoś przeszkody.

Artysta brał udział w wielu wystawach w kraju i za granicą. W 1958 r. zdobył w Brukseli I nagrodę w Międzynarodowym Konkursie na Plakat Światowej Federacji Głuchych. Jego prace są w zbiorach prywatnych i wielu muzeach. W 2005 r. rodzina ofiarowała część dzieł Muzeum Narodowemu w Szczecinie.

Za swoją działalność artysta został odznaczony m.in.: Brązowym Krzyżem Zasługi (1952), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1956), a także Krzyżem Armii Krajowej (1969) i Warszawskim Krzyżem Powstańczym (1985).

W 2004 r., w 30. rocznicę jego śmierci, na frontonie kamienicy przy al. Jana Pawła II 41 w Szczecinie, gdzie artysta żył i tworzył, odsłonięto tablicę pamiątkową.