Wskazania do pracy w zakładzie pracy chronionej
Dzień dobry, dzisiaj odebrałam orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. We wskazaniach dotyczących jest napisane: 1. odpowiedniego zatrudnienia – wymaga, w zakładzie pracy chronionej, a w uzasadnieniu: „Pani [do wiad. red.] jest osobą zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej”, symbol przyczyny niepełnosprawności: 02-P. Tutaj, na tej stronie, znalazłam taki komentarz, iż należy to traktować jako zalecenie, a nie bezwzględny nakaz. Ja pracuję na umowę o pracę na czas nieokreślony, w biurze projektowym, zgodnie ze swoim wykształceniem i doświadczeniem, ale mój zakład pracy nie jest zakładem pracy chronionej. Nie chce stracić tej pracy przez to orzeczenie! Czy rzeczywiście mam tego nie traktować jako nakaz? Z góry dziękuję za odpowiedź. Pozdrawiam
Szanowna Pani,
kategorycznie należy stwierdzić, iż w prawie polskim w odniesieniu do osób z niepełnosprawnością nie ma zakazu pracy ani nakazu pracy w określonych warunkach.
Art. 65. 1. Konstytucji RP stanowi wprost że każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki od tej zasady określić może jedynie ustawa. Natomiast zgodnie z Konwencją ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, która przyjęta została przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 roku, a rząd Polski podpisał ją 20 marca 2007 r. i ratyfikowana została 6 września 2012 r., w artykule 27 Praca i zatrudnienie, jest stwierdzone, że Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do pracy, na zasadzie równości z innymi osobami; obejmuje to prawo do możliwości zarabiania na życie poprzez pracę swobodnie wybraną lub przyjętą na rynku pracy oraz w otwartym, integracyjnym i dostępnym dla osób niepełnosprawnych środowisku pracy. Państwa Strony będą chronić i popierać realizację prawa do pracy, również tych osób, które staną się niepełnosprawne w okresie zatrudnienia, poprzez podjęcie odpowiednich kroków, w tym na drodze ustawodawczej.
Również ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy w art. 10. § 1. stanowi, że każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Warto zauważyć jednocześnie, że Kodeks pracy nie reguluje w jakiś szczególny sposób podejmowania zatrudnienia przez osoby z niepełnosprawnością, gdyż jego przepisy w całej rozciągłości mają zastosowanie do pracowników będących osobami z niepełnosprawnością. Szczególne uregulowania dotyczące kwestii podejmowania zatrudnienia przez osoby z niepełnosprawnością zawiera natomiast Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 4 ust. 5 ww. ustawy, zaliczenie osoby do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach: przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub zatrudnienia jej w formie telepracy. Zapisy tego artykułu tworzą więc generalną zasadę, zgodnie z którą osoby z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności mają pełną swobodę w podejmowaniu zatrudnienia na rynku pracy. Osoby z umiarkowanym lub ze znacznym stopniem niepełnosprawności bez żadnych ograniczeń mogą podjąć pracę na chronionym rynku pracy. Aby osoba z umiarkowanym lub ze znacznym stopniem niepełnosprawności mogła podjąć pracę na tzw. otwartym rynku pracy, wystarczy tylko, aby pracodawca przystosował stanowisko pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub zatrudnił ją w formie telepracy.
Z powołanych powyżej przepisów wynika więc wprost, iż nie ma zakazu pracy dla osób z niepełnosprawnością. Zapisy znajdujące się w orzeczeniach o niepełnosprawności typu: NIE DOTYCZY, ŻADNA PRACA, NIEZDOLNY DO PRACY, WARUNKI PRACY CHRONIONEJ, ZAKŁAD PRACY CHRONIONEJ – są to jedynie wskazania dotyczące odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, wydanym na podstawie art. 6c ust. 9 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
Należy jednakże podkreślić, iż o tym, czy na danym konkretnym stanowisku będzie mogła pracować osoba z niepełnosprawnością, zadecyduje lekarz medycyny pracy.
Z poważaniem,
dr Michał Urban, radca prawny