Co przez rok zrobił PFRON? Ukazał się raport

Więcej wspieranych osób z niepełnosprawnością, nowe programy, otwarcie na człowieka. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych podsumował ostatnie 12 miesięcy działalności.

„To był niezwykły i trudny czas. Udało nam się rozpocząć gruntowne zmiany, które mają doprowadzić do usprawnienia pracy Funduszu i nastawienia na wsparcie osób niepełnosprawnych – napisał we wstępie do raportu Robert Kwiatkowski, prezes Zarządu PFRON. – Rozpoczęliśmy przekształcanie PFRON w sprawną, nowoczesną instytucję, której głównym zadaniem jest ułatwianie osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu zawodowym i społecznym. Przekształcamy Fundusz na przyjazny i pomocny osobom niepełnosprawnym, pracodawcom, samorządom i organizacjom pozarządowym. Fundusz ma nowy statut, regulamin organizacyjny, pracy i wynagrodzeń, nową, mniejszą strukturę organizacyjną, mniej kadry kierowniczej, mniejsze zatrudnienie, nowe przyjazne dla osoby niepełnosprawnej oddziały regionalne. Gotowych jest kilkanaście programów wspierających aktywizację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych.”

PFRON wesprze niemal milion osób

Raport obejmuje okres od 27 kwietnia 2016 r. do 27 kwietnia 2017 r. Podkreślono w nim, że w 2016 r. różnego rodzaju wsparcia udzielono 885 tys. osób z niepełnosprawnością. Budżet zakładał przychody Funduszu w wysokości ponad 4,6 mld zł. Natomiast wydatki miały osiągnąć kwotę ponad 4,8 mld zł, z czego niemal 3 mld zł przeznaczane jest, zgodnie z Ustawą o rehabilitacji, na dofinansowywanie wynagrodzeń pracowników z niepełnosprawnością.

W raporcie podkreślono, że przez 2016 r. spadała systematycznie liczba pracodawców zobowiązanych do wpłat na PFRON za niezatrudnianie ustawowego odsetka osób z niepełnosprawnością. W ciągu roku liczba wpłacających spadła o ponad 6 proc. Wzrosła z kolei – o 12 tys. – liczba zgłoszonych do Funduszu pracowników. W listopadzie 2016 r. wyniosła 258 tys.

W 2017 r. zaplanowano wsparcie 923 tys. osób z niepełnosprawnością, a do budżetu PFRON wpłynąć ma ponad 4,7 mld zł. Już teraz, po pierwszym kwartale 2017 r., widać, że wzrosła do 265 tys. liczba osób z niepełnosprawnością, których pensje są dofinansowywane przez Fundusz.

Wsparcie nie tylko zatrudnienia

W raporcie podkreślono, że przyjęte w 2016 i 2017 r. programy obejmują:

• wprowadzenie zasady szerokich konsultacji społecznych poprzedzających przyjęcie programów;
• monitorowanie, audytowanie i badanie ich skuteczności;
• promowanie zatrudnienia osób z niepełnosprawnością;
• aktywizację środowiska osób z niepełnosprawnością i promowanie pozytywnych postaw wobec nich;
• upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej osób z niepełnosprawnością.

Wśród programów służących zatrudnieniu i aktywizacji zawodowej wymieniono:

• pilotażowy program „Gotowi do pracy – włączenie osób niepełnosprawnych w rynek pracy”, który zakłada wprowadzenie 4193 osób z niepełnosprawnością na rynek pracy, a dofinansowania udzielono 29 projektom na łączną kwotę 24,5 mln zł;
• pilotażowy program „Stabilne zatrudnienie – osoby niepełnosprawne w administracji i służbie publicznej”, który jest skierowany do instytucji publicznych, jednostek samorządu terytorialnego oraz państwowych i samorządowych instytucji kultury, a zatrudnienie osób z niepełnosprawnością w tych instytucjach powinno się zwiększyć do 2020 r. co najmniej o 2500; rocznie program ma kosztować średnio 13 mln zł;
• pilotażowy program „Absolwent” – skierowany do osób z niepełnosprawnością, które mają wykształcenie wyższe lub studiują na ostatnim roku, a w jego ramach mają możliwość podniesienia kwalifikacji zawodowych poprzez wsparcie kompleksowe i indywidualne; program kosztuje średnio 20 mln zł rocznie i realizowany jest przez szkoły wyższe, organizacje pozarządowe oraz ich partnerstwa, a co roku obejmie ok. 1000 osób;
• pilotażowy program „Praca – integracja”, który ma na celu zwiększenie zatrudnienia osób z niepełnosprawnością na otwartym rynku pracy – co najmniej o 1000 rocznie; w jego ramach Fundusz obejmuje dofinansowaniem (rocznie średnio 12 mln zł) m.in. koszty rekrutacji, uzyskania pożądanych kwalifikacji, zniwelowania barier uniemożliwiających podjęcie zatrudnienia (m.in. zakup sprzętów i urządzeń technicznych, zatrudnienie asystenta lub trenera pracy, dojazd do pracy) czy wykorzystanie innowacyjnych metod utrzymania zatrudnienia, dzięki którym osoba z niepełnosprawnością może nadal pracować;
• Program Partnerski, którego celem jest zwiększenie zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w instytucjach publicznych i spółkach Skarbu Państwa; do dziś wynegocjowano i podpisano porozumienia z TVP SA, Szkołą Główną Handlową, Uniwersytetem Ekonomicznym w Poznaniu, Pocztą Polską SA, Bankiem Pocztowym SA, Polsko-Japońską Akademią Technik Komputerowych, Przedsiębiorstwem Państwowym „Porty Lotnicze”, Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Instytutem Transportu Samochodowego; do końca maja 2017 r. planowane jest podpisanie porozumień z ZUS, MSWiA, Komendą Główną Policji.

W raporcie wymieniono także programy rehabilitacji społecznej:

• konkurs „Kurs na samodzielność – zwiększenie aktywności osób niepełnosprawnych w życiu społecznym” – w ramach zawartych umów wsparciem zostanie objętych blisko 100 tys. osób z niepełnosprawnością, a na realizację ponad 350 projektów prowadzonych przez organizacje pozarządowe PFRON przeznaczy ponad 134 mln zł;
• pilotażowy program „Aktywny samorząd” – ma na celu wyeliminowanie lub zmniejszenie barier ograniczających uczestnictwo osób z niepełnosprawnością w życiu społecznym, zawodowym i w dostępie do edukacji; partnerem programu jest samorząd powiatowy; na realizację programu zaplanowano w 2017 r. niemal 116 mln zł; w ramach programu ok. 50 proc. środków przeznaczanych jest na wsparcie w uzyskaniu przez osoby z niepełnosprawnością wyższego wykształcenia; planowane jest objęcie wsparciem ok. 25 tys. osób;
• „Program wyrównywania różnic między regionami III” – zmierza do zwiększenia dostępu osób z niepełnosprawnością do rehabilitacji zawodowej i społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem osób zamieszkujących regiony słabiej rozwinięte gospodarczo i społecznie; w planie finansowym przewidziano na ten cel 50 mln zł, a planowane jest objęcie wsparciem ok. 25 tys. osób;
• „Program wsparcia międzynarodowych imprez sportowych dla osób niepełnosprawnych”, w ramach którego wsparcie mogą otrzymać międzynarodowe imprezy sportowe dla osób z niepełnosprawnością organizowane na terenie Polski oraz udzielane jest wsparcie uczestnictwa osób z niepełnosprawnością w międzynarodowych imprezach sportowych organizowanych poza granicami Polski; na realizację programu przeznaczono 1,3 mln zł;
• program „Partnerstwo dla osób z niepełnosprawnościami” – zmierza do zwiększenia aktywności zawodowej i społecznej osób z niepełnosprawnościami, osiągany poprzez zintensyfikowanie działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe, którym wsparcie uzyskane w programie umożliwi realizację projektów dedykowanych osobom z niepełnosprawnościami, dofinansowanych ze środków europejskich; adresatami programu są organizacje pozarządowe, a na realizację programu przeznaczono 1 mln zł;
• konkurs „Jesteśmy razem! – zmiana postaw społecznych wobec osób niepełnosprawnych”, którego celem jest promowanie pozytywnych postaw wobec osób z niepełnosprawnością; projekt dotyczy organizacji m.in.: ogólnopolskich imprez kulturalnych lub sportowych oraz ogólnopolskich imprez promujących aktywność społeczną lub zawodową osób z niepełnosprawnością, w których impreza finałowa powiązana jest z organizacją cyklu imprez regionalnych;
• konkurs „Aktywność i wiedza”, którego celem jest wzrost aktywności osób z niepełnosprawnością w różnych dziedzinach życia i zapewnienie im dostępu do informacji;
• celem strategicznym programu „Wsparcie inicjatyw” jest z kolei promowanie działań na rzecz aktywizacji środowiska osób z niepełnosprawnością – chodzi m.in. o promocję artystycznych dokonań osób z niepełnosprawnością oraz o kreowanie wspólnej, europejskiej polityki promującej inkluzję społeczną tych osób, upowszechniane i rozwijane są dobre praktyki w zakresie problematyki niepełnosprawności; w ramach programu PFRON organizuje konkurs Sztuka Osób Niepełnosprawnych oraz konkurs Otwarte drzwi na najlepsze prace magisterskie i doktorskie poświęcone problematyce niepełnosprawności.

Jaki ma być PFRON?

W raporcie podkreślono też zmiany, jakie zaszły w samej działalności PFRON. Przyjęto nową misję, wizję i wartości Funduszu. Misją PFRON jest „ułatwianie osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w życiu zawodowym i społecznym”. Uzgodniono, że „PFRON ma być nowoczesną organizacją publiczną, efektywnie realizującą swoje podstawowe działania oraz inicjującą innowacyjne na skalę polską i europejską projekty nakierowane na rozwiązywanie problemów osób niepełnosprawnych”.

Skrót PFRON rozwinięto jako:

• Profesjonalny,
• Finansowo efektywny,
• Rozwiązujący problemy osób niepełnosprawnych,
• Otwarty na interesariuszy,
• Nowoczesny.

Opracowano nowy statut Funduszu, który umożliwił zwiększenie efektywności i skuteczności funkcjonowania PFRON, a także przeprowadzono raport otwarcia stanowiący analizę i ocenę dotychczasowej działalności Funduszu, a wnioski z niego wdrożono.

Nowa struktura, nowe zadania

Przyjęto także m.in. strategie: komunikacji i informatyzacji PFRON. Na nowo określono rolę oddziałów Funduszu jako regionalnych koordynatorów wsparcia osób z niepełnosprawnością. Oddziały mają być regionalnymi liderami do spraw tych osób, współpracującymi z jednostkami samorządu terytorialnego, pracodawcami, organizacjami pozarządowymi. Mają bezpośrednio obsługiwać osoby z niepełnosprawnością i ich rodziny, a także pracodawców i organizacje pozarządowe.

W raporcie podkreślono też zmianę struktury organizacyjnej. O sto osób zmniejszono kadrę kierowniczą (ze 166 do 66). O 6 proc. zmniejszono zatrudnienie (obecnie są to 922 osoby) przy jednoczesnym znaczącym zwiększeniu liczby pracowników bezpośrednio obsługujących osoby z niepełnosprawnością, pracodawców oraz organizacje pozarządowe. Wprowadzono też okresowe oceny pracowników Funduszu. Zredukowano też o 30 proc. flotę samochodową.

Raport podkreśla też poprawę efektywności działania PFRON, w tym zmniejszenie liczby nierozstrzygniętych postępowań administracyjnych w wyniku zakończenia większej liczby postępowań w stosunku do wszczętych w tym samym okresie.

Z pełną wersją raportu zapoznać się można na stronie PFRON (plik PDF, 387,5 KB).