Gdy starsze dziecko ma autyzm, zbadaj też młodsze

U młodszego rodzeństwa dzieci ze zdiagnozowanym spektrum autyzmu ryzyko rozwinięcia się podobnych zaburzeń wzrasta z 5 do 10-20 proc. Zbadać tę grupę chce Pracownia BABYLab na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego w ramach programu POL-SIBS.

Autyzm i zaburzenia ze spektrum autyzmu wciąż budzą wiele kontrowersji, są za to coraz częściej diagnozowane. Tylko w Polsce żyje ok. 30 tys. osób z takimi zaburzeniami, a ryzyko wystapienia ich wynosi 5 proc. Przeciętny wiek diagnozy to 3-4 lata, ale wiadomo, że pierwsze objawy pojawiają się znacznie wcześniej, już między 12 a 36 miesiącem życia. Naukowcy mają nadzieję, że dzięki nowoczesnym technikom, takim jak testy z użyciem eye-trackera, śledzącego za czym podążą wzrok dziecka, w przyszłości możliwe będzie wykrywanie ryzyka tego zaburzenia już u maluchów poniżej 12 miesiąca.

Obecnie badacze na całym świecie starają się ustalić, jakie aspekty rozwoju niemowląt pozwalają na wcześniejsze przewidywanie diagnozy autyzmu. Sieć Eurosibs (http://www.eurosibs.eu/), a w Polsce Pracownia BABYLab na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego (w ramach projektu POL-SIBS), zajmują się śledzeniem rozwoju maluchów, których starsze rodzeństwo ma diagnozę zaburzeń ze spektrum autyzmu. U młodszego rodzeństwa ryzyko rozwinięcia się podobnych zaburzeń wzrasta z 5 do 10-20 proc. Ważne jest aby móc dokładnie analizować poszczególne etapy ich rozwoju od pierwszych miesięcy życia.

Badania prowadzone w BABYLab UW opierają się na stosowaniu zróżnicowanych i nowoczesnych metod, stworzonych specjalnie z myślą o niemowlętach. Pozwalają na pomiar i poznanie różnych aspektów rozwoju dziecka, a dzięki badaniu niemowląt zarówno z grupy ryzyka, jak i nie posiadających obciążeń rodzinnych na przestrzeni pierwszych trzech lat życia, naukowcy mogą wykrywać te czynniki, które pozwalają przewidywać pojawienie się autyzmu.

Wczesna diagnoza to skuteczna rehabilitacja

BABYLab w niczym nie przypomina typowego warsztatu badacza, nie ma tu probówek czy klatek z myszami. Za to na kolorowym dywanie pełno jest piłek i grzechotek, a przy monitorze stoi krzesełko dla dzieci. Stosowane metody badań obejmują bowiem nie tylko zadania z użyciem eye-trackera czy badanie EEG, ale też obserwację interakcji dziecka z rodzicami podczas zabawy.

Dzięki zadaniom z użyciem eye-trackera badacze są w stanie mierzyć m.in. uwagę wzrokową niemowląt. Dowiadują się, na co i jak długo patrzą maluchy, dane te są nagrywane i szczegółowo analizowane już po badaniu.

Badanie EEG jest jednym z najpowszechniej używanych sposobów mierzenia aktywności ludzkiego mózgu. Sprzęt do EEG pozwala na zupełnie bezinwazyjny i niemal niezauważalny dla malucha pomiar. Pozwala zobaczyć, jak zmienia się praca mózgu niemowlaka w czasie, gdy ogląda atrakcyjne obrazy lub mówiących ludzi.

Podczas badania nie można zapominać, jak ważne dla małego dziecka są interakcje z innymi ludźmi, zwłaszcza z rodzicami. Zabawa jest źródłem cennych informacji o tym, jak rozwijają się zdolności komunikacyjne, społeczne i regulacyjne dziecka. Dlatego pracownicy BABYLab nagrywają tę część badania i, wykorzystując specjalistyczne programy, dokładnie analizują.

- Mamy nadzieję, że uzyskane wyniki pozwolą na stworzenie baterii testów przesiewowych dla niemowląt, które znajdą zastosowanie jako narzędzie służące do wykrywania ryzyka zaburzeń u małych dzieci. Im wcześniej niepokojące objawy zostaną zauważone, tym szybciej i lepiej możemy im przeciwdziałać. Wcześnie rozpoczęta i odpowiednio dobrana terapia może prowadzić do znaczącej poprawy jakości życia osób chorych na autyzm – tłumaczy dr Przemysław Tomalski, kierownik Pracownii Neurokognitywistyki Rozwojowej, przy której założył pierwsze w Polsce laboratorium badania rozwoju poznawczego niemowląt, BabylabUW.

Badania naukowe, czyli dobra zabawa

Do udziału w projekcie POL-SIBS BABYLab UW zaprasza rodziców i niemowlęta w wieku poniżej 12 miesięcy, których starsze rodzeństwo ma zdiagnozowane zaburzenie ze spektrum autyzmu (autyzm, zespół Aspergera, całościowe zaburzenia rozwoju). Udział małych naukowców obejmuje kilka spotkań.

- Na każdą wizytę mamy przygotowany zestaw zadań dostosowany do wieku dziecka, dzięki którym przyglądamy się różnym sferom rozwoju, m.in. rozwojowi ruchowemu, poznawczemu i społecznemu. Podczas spotkań dbamy, by maluchy dobrze się u nas czuły, a spotkanie z nauką było miłą przygodą dla całej rodziny – zapewnia dr Przemysław Tomalski. – To dzięki udziałowi rodzin z małymi dziećmi możliwy jest rozwój nauki, a także opracowywanie nowych metod diagnozy i wczesnej interwencji.

Aby wziąć udział w badaniu, wystarczy wypełnić formularz zgłoszeniowy, dostępny na stronie BABYLab w zakładce Weź udział i dopisać w Komentarzach nazwę projektu – „POL-SIBS”. Można też zgłosić się telefonicznie lub mailowo.

Kontakt